Fırat Üniversitesi (FÜ) Teknoloji Fakültesi Yazılım Mühendisliği Öğretim Üyesi Prof. Dr. Engin Avcı öncülüğünde, Türkiye’de ilk defa Görüntü Tabanlı Spermiogram Test Sistemi (GTASTS) geliştirilerek uygulamaya konuldu. 3 farklı kategoride insan ve hayvan spermlerinin yapay zeka tabanlı olarak analiz edilebildiği aktarıldı.

Türkiye’de ilk defa FÜ Veteriner, Tıp ve Teknoloji fakülteleri iş birliğinde KOSGEB, AR-GE ve İnovasyon destekli GTASTS geliştirildi. Yazılım Mühendisi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Engin Avcı öncülüğünde geliştirilen bu sistemle birlikte insan ve hayvanlarda sperm numunelerini motilite (hareketliliği), morfoloji (fiziksel özellikleri) ve konsantrasyon (sayı) olmak üzere 3 farklı kategoride analiz ettiği kaydedildi. Sistemle en doğru sonuçların elde edilmesini otomatik bir şekilde sağlanacağı aktarılırken, gelişmiş görüntü işleme ve yapay zeka tekniklerini kullanabilen ilk ve tek yerli üretilen sistem özelliğini taşıdığı belirtildi. Yaklaşık 2 yıllık bir Ar-Ge çalışmanın sonucunda geliştirilen sistemde 3 kategoride yüzde 99’ lara kadar doğruluk oranı veren proje Veteriner Fakültesi Dölerme ve Suni Tohumlama Anabilim Dalı Öğretim Üyeleri Prof. Dr. Gaffari Türk ve Prof. Dr. Mustafa Sönmez ile Tıp Fakültesi Tüp Bebek Üyeleri Doç. Dr. Fatih Özyurt, Yazılım Mühendisleri Ekrem Ekiz ve Zeynep Aslanpençesi’nin ortak çalışmayla katkı sağladığı ifade edildi.

“Tüp bebek merkezi içinde otomatik sistem tasarladık”

Geliştirdikleri sistem hakkında bilgi veren Teknoloji Fakültesi Yazılım Mühendisi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Engin Avcı, “Özellikle bu gerçekleştirmiş olduğumuz sistemin tam otomatik olması, morfolojide ithal ürünlere oranla boyamadan bağımsız bir şekilde floti çekilmeden morfoloji işleminin gerçekleştirilmesi ve konsantrasyon analizinin daha doğru sonuçlar vermesi aynı zamanda motilitenin de daha otomatik ve yüzdelik olarak daha doğru sonuçlar vermesi konusunda başarıya ulaştığımızı düşünüyorum. İki yıl gibi bir sürede bu cihazın yazılımsal bütün prototipini gerçekleştirdik. Şuanda test ve doğrulama aşamaları devam etmektedir. Bunlar da kısa bir zamanda bittikten sonra piyasaya yerli ve milli bir yapay zeka ve görüntü işleme tabanlı bir ürün sunacağız. Başarı sonuçlarımız, yüzde 98 oranında motilite ve morfolojide çok yüksek doğruluk oranlarına ulaştık. Konsantrasyon yoğunluğunda da aynı şekilde yüzde 100’e yakın bir doğruluk oranımız mevcut. Şuanda 4 hayvan üzerine yoğunlaştık. Bunlar, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın da kırsal kalkınma konusunda destek verdiği, koç, boğa, aygır ve teke. Bu hayvanların dışında dedik ki, eğer tüp bebek merkezleri için de geliştirebilirsek bunda da çok büyük katkı sağlarız. Çünkü şuanda uzmanlarımız mikroskop altında gözle bu sperm hücrelerinin motilite, morfoloji ve konsantrasyon analizini bir özveriyle yapıyor, hata ve yanılma payını ortadan kaldırmak için otomatik sistem tasarladık” dedi.

“Hata payını düşürecek, zaman kaybını önlemiş olacak ve maliyetten kazanmış olacağız”

Veteriner Fakültesi Dölerme ve Suni Tohumlama Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Gaffari Türk ise “Biz kendi laboratuvarımızda ithal ettiğimiz bir ürün kullanıyorduk. Bundan 5 yıl önce satın almıştık fakat bunun yazılım ayağında olan özellikle Engin hocamızla bu görüşmeleri yaptıktan sonra yerli üretim talebimizi ilettik. Dolayısıyla çalışmalara başladık ve KOSGEB bazında bir proje gerçekleştirdik ve proje sonucunda bu analizlerin kaynağını oluşturacak sperma numunelerinin oluşturulması bizim laboratuvarımız aracılığıyla şekillendi. Daha sonra buradan alınan görüntülerle yazılım mühendisi hocamız buradaki analizleri işledi ve dolayısıyla en son prototipini ürettiğimiz sistemi gerçekleştirdik. Biz normalde manuel sistemlerle kullandığımız analiz yöntemlerinde subjektif bir analiz yöntemi kullanıyoruz ancak yaptığımız bu analizlerin sonuçlarında ise hata payı yüksek. Dolayısıyla böyle bir analizin yerli ve milli olması bizim yapacağımız analizlerdeki hata payını düşürecek, zaman kaybını önlemiş olacak ve maliyetten kazanmış olacağız” diye bilgi verdi.